Stanisław Markowski
Urodził się 8 maja 1949 roku w Częstochowie w rodzinie Alfredy i Kazimierza Markowskich. Ojciec Kazimierz / 1913 – 1998/ był artystą malarzem i muzykiem, wprowadził też syna w arkana fotografii, brat Aleksander jest malarzem i pedagogiem.
Dyplom magistra geografii uzyskał Stanisław na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1972 roku.
Ma żonę Grażynę i 2 synów: Dominika i Piotra. Debiutował wystawą fotograficzną „Klimaty Krakowa” w 1971 roku . Następna to „Przedmieście”, poświęcona dzielnicy jego dzieciństwa - Zawodzie, w Częstochowie.
W latach 1972 – 1974 prowadzi pracownię fotograficzną w Muzeum UJ /Collegium Maius/ u prof. Karola Estreichera. 1974 – 75 jest instruktorem fotografii w Młodzieżowym Domu Kultury w Nowej Hucie, 1975 – 77 fotoreporterem w Krajowej Agencji Wydawniczej.
Od 1977 roku jest członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików.
W latach 1980 – 89 współpracował z „Tygodnikiem Powszechnym” w Krakowie, a także z tygodnikiem „Niedziela” w Częstochowie. W latach 80-tych wykonuje zdjęcia spektakli w „Teatrze Starym” w Krakowie, współpracuje z Andrzejem Wajdą przy filmie „Człowiek z Żelaza”. W latach 1980 – 81działa w „Komitecie Porozumiewawczym Związków Twórczych i Naukowych” oraz w „Komitecie Pomocy Więzionym Za Przekonania”.
Organizator niezależnego życia fotograficznego i wydawniczego. Zbierał i ujawniał nieznane materiały fotograficzne i fonograficzne, zwłaszcza te z grudnia 1970 roku.
Współtworzył i prezentował w Polsce, cieszącą się olbrzymim zainteresowaniem , wystawę „Fotografie z lat 1956, 1968, 1976, 1980...”, którą obejrzało kilkadziesiąt tysięcy osób. W podziemnym wydawnictwie PWA, wydał unikatowy na czasy Stanu Wojennego album ze zdjęciami własnymi i fotografów zaangażowanych w dokumentowanie walki narodu polskiego z reżimem komunistycznym zatytułowany „Świadectwa - Polska po 13 grudnia w fotografii”. W 1981 roku rozpoczął, we współpracy z Solidarnością, przygotowania do wielkiej wystawy mającej pokazać zniewalanie narodu polskiego przez system komunistyczny, już od lat 40-tych. Wystawa nazywać się miała „Póki my żyjemy”. Niestety, stan wojenny, w grudniu 1981, przerwał prace nad nią. Część materiałów dokumentalnych już zgromadzonych, została zniszczona przez władze stanu wojennego.
Twórca fotografii faktu, rejestrujący m.in. „Czarny Marsz”, do którego doszło w maju 1977r. po zamordowaniu przez służbę bezpieczeństwa studenta UJ, Stanisława Pyjasa.
W marcu 1980, w czasie samospalenia się Walentego Badylaka na Rynku Głównym w Krakowie, protestującego przeciw kłamstwu o zbrodni katyńskiej, podjął decyzję o fotografowaniu w sposób możliwie metodyczny i ciągły, wszelkich przejawów oporu społeczeństwa przeciw komunistycznemu reżimowi. Towarzyszył z aparatem w ręku rodzącej się Solidarności w stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku a następnie wszystkim wydarzeniom tak radosnym jak i tragicznym. Fotografował m.in. wszystkie Pielgrzymki Ojca Świętego Jana Pawła II do Ojczyzny, wprowadzenie stanu wojennego i jego następstwa.
Najbardziej dramatyczne, to demonstracje antyreżimowe w Krakowie i Nowej Hucie tłumione bestialsko przez ZOMO i SB. Pogrzeb księdza Jerzego Popiełuszki ukazał wielki ból naszego narodu po stracie swego duchowego przewodnika. W związku ze swoją działalnością był inwigilowany i szykanowany przez służbę bezpieczeństwa. IPN przyznał mu status pokrzywdzonego./zaświadczenie z 28 lipca 2004 roku, BUKr III-5532-1089-[4]/02 /
Po latach 1980 – 89 pozostało w jego archiwum kilkanaście tysięcy zdjęć, a także materiały po wielu zorganizowanych wystawach, na których prezentował nie tylko swoje zdjęcia, ale i ważne dla historii współczesnej Polski dokumenty.
Za prace tę został uhonorowany w 1988 roku Nagrodą im. Eugeniusza Lokajskiego /fotografa Powstania Warszawskiego/ przyznaną przez Stowarzyszenie Niezależnych Dziennikarzy. A za wybitne osiągnięcia w dziedzinie fotografii Związek Polskich Artystów Fotografików uhonorował go w 1977 roku medalem im. Jana Bułhaka.
W 2000 roku otrzymał odznakę Zasłużony Działacz Kultury z rąk Ministra Kazimierza Ujazdowskiego. W 2003 wyróżniony został Nagrodą w dziedzinie kultury przyznaną przez prezydenta Częstochowy. 3 maja 2008 roku odznaczony został przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i demokracji.
W 2005 roku, na Ogólnopolskim Konkursie Plastycznym w Bielsku Białej „Misterium Cierpienia, Misterium Odkupienia”, otrzymał I Nagrodę za fotografię „Pieta Polska”, ukazującą matkę księdza Jerzego Popiełuszki, nad trumną, w dniu jego pogrzebu, 3 listopada 1984 roku.
W Telewizji Polskiej powstały o Markowskim 2 filmy dokumentalne : „Stworzyć wiatr” w reżyserii Mariusza Malca, emitowany w grudniu 1998 roku w cyklu „Czas na dokument, a w lutym 2006 roku został wyemitowany film w reżyserii Aliny Czerniakowskiej „Klisze pamięci”.
Prócz fotografii, jego pasją jest muzyka. Komponuje, gra na pianinie, śpiewa.
Tworzy muzykę głównie do poezji polskiej. Szczególnie inspirują go wiersze takich petów, jak : Kazimierz Wierzyński, Jan Lechoń, Juliusz Słowacki, Krzysztof Kamil Baczyński, Leopold Staff, Stanisław Baliński, Bolesław Leśmian, Leszek Aleksander Moczulski.
Śpiewa również poezję własną.
W 1980 roku skomponował muzykę do słów wiersza Jerzego Narbutta – „Solidarni”, która stała się oficjalnym hymnem Solidarności. W 2003 roku wydał swoją pierwszą autorską płytę „Tęsknota”. W listopadzie 2008 roku z okazji 90 Rocznicy Odzyskania Niepodległości ukazała się nowa jego płyta zatytułowana „Bądź wierny, idź !”
W 2002 roku powołał do życia Krakowskie Forum Kultury Polskiej, a w grudniu 2003 roku, w dwudziestą rocznicę wprowadzenia stanu wojennego i rozwiązania przez reżim Pierwszego Niezależnego Kongresu Kultury Polskiej, w którym osobiście uczestniczył, zorganizował Krakowski Kongres Kultury Polskiej zatytułowany -”Co po nas zostanie”.
Jest współinicjatorem Ruchu Obywatelskiego „Dobre Media – Media Bez Przemocy”, oraz członkiem Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej, poświęconej problemom przemocy w mediach, członkiem Zarządu Fundacji „SacrArt.”, a także członkiem Zarządu Fundacji „Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego”, współpracującego z IPN.
Zasiadał w Radzie Programowej Obchodów „750–lecia Lokacji Miasta Krakowa”.
Ostatnio coraz więcej czasu poświęca twórczości filmowej.
Od września 2007 zrealizował dla TVP Kraków cykl krótkich filmów autorskich, zatytułowany „Krakowskie impresje Stanisława Markowskiego” a także dokumentalne: „ Nie samym chlebem…” i „Solidarni z Gruzją”.
Stanisław Markowski ma na swym koncie wiele znaczących osiągnięć fotograficznych.
Do najbardziej znanych jego wystaw prezentowanych w kraju i za granicą należą:
„Podróże w miejscu”
„Świat którego już nie ma – Krakowski Kazimierz dzielnica żydowska”
„Gdańsk Sierpień 80” / wspólnie z Witoldem Górką /
„A mury runą...”
“Ojczyzno moja...”
Jego prace znajdują się m.in. w zbiorach muzeów i galeriach w Lozannie, Bostonie,
Tel Avivie, Warszawie, Wrocławiu, Łodzi, Krakowie, Częstochowie, Kielcach, Bielsku Białej.
Głównym jednak miejscem prezentacji zdjęć Markowskiego, są jego albumy autorskie. Zrealizował ich już ponad 20. Każdemu poświęca od jednego do kilku lat pracy. Przeważają tematy polskie, ale są i takie, które pokazują piękno zakątków Europy czy świata.
Również pierwiastek sakralny jest często obecny w twórczości Stanisława Markowskiego.
Trzy spośród jego albumów otrzymały tytuły Najpiękniejszej Książki Roku przyznanej przez Polskie Towarzystwo Wydawców Książek. Do najbardziej znanych należą ; „Drogami świętego Franciszka z Asyżu”, „Ziemia Zbawiciela”, „Ziemia Apostołów Pawła i Jana”, „Pejzaż święty-polskie kościółki drewniane”, „Świat, którego już nie ma - Krakowski Kazimierz, dzielnica żydowska”, „Dwór Polski” i „Oblicza polskiego dworu”, „Zamki Śląska”, „Skarby Jury”, „Katedra na Wawelu”, „Skarby Kielc”, „Klimaty Krakowa”, „Nad zamkami Polski”, „Fascynacje – ziemia polska”/ te ostatnie dwa, to albumy lotnicze/.
Jego biografię i reprezentacyjne zdjęcia znaleźć można m.in. w takich monografiach i encyklopediach fotografii, jak :
„Wszystko o fotografii”, „Arkady” 1978
„La Photographie – histoire d,un Art“, wydawnictwo „SKIRA”, Paris – Geneve, 1982
„Encyclopedie Internationale des Photographes de 1839 a nos jours”. Michel Auer,
“Dditions Camera Obscura”, Geneve 1985
“Antologia Fotografii Polskiej 1839 – 1989”, Jerzy Lewczyński, wydaw. „Lucrum” 1989
Za motto swej twórczości, pragnie by posłużyły słowa Leopolda Staffa z wiersza „Orędzie”, do którego napisał muzykę i który śpiewa na swej płycie „Tęsknota”.
„Co jest, niech piękne będzie, bowiem jest. Tego, że było, przeszłość nie odmieni.
Więc je podnieśmy, sami podniesieni. Dajmy mu ognia i krwi żywej chrzest.
Ażeby piękne było to co jest.”